Có ai để ý không? “Ngôi sao một thời” từng nổi đình nổi đám trong giới gia vị – hồ tiêu – đã rơi vào trạng thái trầm lắng suốt hai tháng qua, gần như biến mất khỏi tiêu điểm của thị trường. Trong khi đó, các loại gia vị như đại hồi, bạch đậu khấu, ích trí nhân lần lượt trở nên sôi động, thường xuyên góp mặt trên bảng xếp hạng sản phẩm nóng, trở thành “con cưng” mới của các thương nhân trữ hàng. Ánh hào quang của hồ tiêu dường như đã bị lu mờ. Vậy sự thật có đúng như vậy không? Hồ tiêu đang dần mất đi vị thế, hay đang âm thầm chuẩn bị cho một đợt sóng mới? Hãy cùng tìm hiểu.
Tình hình thị trường hồ tiêu từ tháng 1 đến tháng 5 năm nay cho thấy xu hướng “đầu năm thấp, cuối cao, dao động nhẹ”. Trong tháng 1-2, giá hồ tiêu chỉ dao động nhẹ quanh mức 40-41 NDT/kg, tâm lý thị trường khá tiêu cực, lượng hàng bán ra tập trung khiến áp lực nguồn cung gia tăng, các thương nhân phần lớn đứng ngoài quan sát. Sang tháng 3, giá hồ tiêu bất ngờ bật tăng mạnh, từng đạt đỉnh 49 NDT/kg, nhờ giá thu mua tại Việt Nam tăng, nhu cầu mua vào cải thiện và có sự tham gia của dòng vốn bên ngoài, giúp hồ tiêu nhanh chóng trở lại tâm điểm thị trường.
Tuy nhiên, đợt tăng giá này không kéo dài. Từ tháng 4, giá hồ tiêu bắt đầu dao động ở mức cao, đến tháng 5 có dấu hiệu điều chỉnh. Tính đến ngày 23/5, giá hồ tiêu loại sáu lạng đã giảm về mức 48,25 NDT/kg. Nguyên nhân chủ yếu do chi phí đầu vào cao nhưng lợi nhuận đầu ra hạn chế, khiến thương nhân không mặn mà nhập hàng; mặt khác, dòng vốn chuyển hướng sang các mặt hàng “hot” khác, khiến sự quan tâm tới hồ tiêu giảm sút, không khí giao dịch trở nên lạnh nhạt.
Vậy sự trầm lắng này có đồng nghĩa hồ tiêu đã “thất sủng”? Có lẽ chưa hẳn. Dưới vẻ bề ngoài yên ắng, thị trường đang âm thầm manh nha những thay đổi.
Hiện tại, chênh lệch giá giữa Việt Nam và Trung Quốc đã dần được điều chỉnh, giá hồ tiêu tại Việt Nam hiện thấp hơn trong nước, khiến nhiều thương nhân cân nhắc nhập khẩu từ Việt Nam. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc nhập khẩu hồ tiêu từ Việt Nam không hề có lợi. Theo biểu đồ giá tháng 5, giá hồ tiêu tại Việt Nam đã giảm từ 46,2 xuống còn 45 NDT/kg. Sau khi tính các chi phí, giá nhập về Trung Quốc lên tới khoảng 47 NDT/kg, trong khi giá bán trong nước chỉ ở mức 47,6-47,8 NDT/kg, gần như không có lãi, thậm chí có thể lỗ. Trong bối cảnh giá cả ảm đạm, lượng hàng tiêu thụ chậm, tâm lý thị trường càng thêm do dự.
Song song đó, vụ thu hoạch hồ tiêu tại Hải Nam – vùng trồng chính trong nước – sẽ bắt đầu vào cuối tháng tới. Theo phản ánh từ vùng trồng, sản lượng hồ tiêu năm nay tại Hải Nam dự kiến giảm hơn 30%, về lý thuyết sẽ hỗ trợ giá. Nhưng xét từ góc độ thị trường rộng hơn, khả năng giá hồ tiêu trong nước tăng mạnh vẫn phụ thuộc phần lớn vào xu hướng giá tại Việt Nam – nước xuất khẩu hồ tiêu lớn nhất thế giới, có vai trò dẫn dắt thị trường toàn cầu.
Theo thông tin trong ngành, do thiếu hụt đơn hàng xuất khẩu, nhiều doanh nghiệp lớn tại Việt Nam đang triển khai chiến lược gom hàng số lượng lớn với giá thấp – gọi là “ăn hàng”, sau đó mới đẩy giá lên khi đã tích trữ đủ. Tuy nhiên, người trồng trong nước có tâm lý giữ hàng và chào bán với giá cao, khiến chi phí thu mua của doanh nghiệp tăng. Để giảm chi phí và đảm bảo nguồn cung đơn hàng, các doanh nghiệp buộc phải nhập khẩu số lượng lớn hồ tiêu từ các nước khác và hạ giá thị trường để tăng lợi thế đàm phán. Chiến lược này tạm thời giúp giải tỏa áp lực xuất khẩu, nhưng cũng khiến giá hồ tiêu toàn cầu bị chèn ép, thể hiện rõ qua xu hướng giá dao động tại Việt Nam.
Dữ liệu mới nhất từ Hiệp hội Hồ tiêu và Gia vị Việt Nam (VPSA) cũng củng cố cho xu hướng này: Tháng 4 năm nay, Việt Nam nhập khẩu gần 5.700 tấn hồ tiêu, tăng 15% so với tháng trước, với kim ngạch gần 37 triệu USD – gần chạm mức cao nhất lịch sử từng ghi nhận vào tháng 5/2021. Trong 4 tháng đầu năm, tổng lượng nhập đạt hơn 15.000 tấn, trị giá 88 triệu USD, tăng lần lượt 25% và 105% so với cùng kỳ. Về nguồn nhập, Brazil dẫn đầu với 3.800 tấn trong tháng 4, chiếm 67%, Campuchia đứng thứ hai với 1.170 tấn, tăng tới 128%.
Đáng chú ý, hồ tiêu từ Brazil, Indonesia… nhờ hưởng ưu đãi thuế quan trong các hiệp định thương mại tự do, nên giá thấp hơn so với hàng trong nước. Điều này giúp các doanh nghiệp Việt vừa tiết kiệm chi phí thu mua, vừa tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Chiến lược phối hợp này của Việt Nam tuy gây áp lực ngắn hạn lên giá, nhưng cũng cho thấy dư địa tăng giá sau khi gom hàng xong là hoàn toàn có thể.
Tổng kết lại, thị trường hồ tiêu hiện nay đang ở giai đoạn điều chỉnh và chuyển hướng quan trọng. Khi chiến lược ép giá của Việt Nam dần kết thúc, mùa vụ mới ở Hải Nam bắt đầu, kết hợp với tín hiệu phục hồi xuất khẩu từ Việt Nam, thị trường hồ tiêu trong trung và dài hạn có khả năng sôi động trở lại. Với các thương nhân, thời điểm này có thể chính là lúc cần “tĩnh để chờ thời”, vì cơ hội tiếp theo có thể đang âm thầm hình thành.
