Xung đột ở Trung Đông liên quan đến Iran, Israel và Hoa Kỳ (Mỹ) tiếp tục leo thang, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ra lệnh tấn công các cơ sở hạt nhân của Tehran vào ngày 21/6 và Iran đáp trả bằng tên lửa nhắm vào Căn cứ Không quân Al Udeid của Mỹ tại Qatar vào ngày 24/6.
Xung đột này đã gây gián đoạn cho ngành hàng không thương mại, với nhiều chuyến bay qua khu vực bị hủy bỏ hoặc chuyển hướng. Mặc dù cà phê không được trồng thương mại ở Iran hay Israel, nhưng xung đột có khả năng ảnh hưởng đến cách hạt xanh được vận chuyển trên toàn cầu, theo Dominic Enthoven, Cố vấn chính tại MPC International.
“Cho đến cuối năm 2023, hầu hết các tuyến vận chuyển hàng hóa của thế giới đều đi qua Kênh đào Suez, bao gồm nhiều tuyến vận chuyển cà phê xanh. Tuy nhiên, lực lượng Houthi do Iran hậu thuẫn bắt đầu tấn công tàu thuyền, vì vậy các tàu buộc phải chuyển hướng qua Mũi Hảo Vọng. Điều này làm tăng thêm khoảng 10 ngày vận chuyển, cùng với chi phí khổng lồ và làm cạn kiệt đáng kể năng lực vận tải biển”, Enthoven cho biết.
Điều này chủ yếu ảnh hưởng đến cà phê xuất khẩu từ các nước sản xuất ở Đông Phi như Ethiopia, Kenya, Rwanda và Uganda, vốn thường đi qua Kênh đào Suez đến châu Âu rồi Bắc Mỹ, hoặc chuyển tiếp qua các trung tâm châu Á đến các thị trường như châu Đại Dương. Tuy nhiên, tình trạng thắt chặt năng lực vận tải toàn cầu, gián đoạn lịch trình, ùn tắc cảng và thiếu container cũng ảnh hưởng đến cà phê từ Việt Nam, Indonesia và các nước châu Á khác.
“Trong vài tháng gần đây, đã có một số tín hiệu lạc quan rằng các hãng tàu có thể xem xét khả năng quay trở lại sử dụng Kênh đào Suez cho một số dịch vụ vào cuối năm 2025/đầu năm 2026. Một hãng tàu lớn, CMA CGM, trên thực tế đã chuyển hướng một số dịch vụ của họ trở lại qua Suez. Gần đây, trong thỏa thuận với chính quyền Trump, lực lượng Houthi cũng tuyên bố sẽ không nhắm vào lợi ích vận tải của Mỹ nếu không cập cảng Israel”, Enthoven nói.
“Mở lại tuyến Suez sẽ rút ngắn thời gian vận chuyển cà phê và giải phóng thêm năng lực vận tải biển toàn cầu, về lý thuyết sẽ giúp giảm cước phí.”
“Nhưng với xung đột leo thang giữa Mỹ và Iran hiện nay, mọi hy vọng về việc tăng cường vận chuyển qua Kênh đào Suez chắc chắn sẽ bị đóng băng. Không ai dám mạo hiểm do phí bảo hiểm vận chuyển đã ở mức cao hiện nay.”
Enthoven cũng nêu vấn đề nếu Chính phủ Iran áp đặt lệnh cấm vận lên Eo biển Hormuz – nơi khoảng 30% dầu thô thế giới đi qua – như đồn đoán, giá vận chuyển sẽ còn tăng cao hơn nữa.
“Nếu có lệnh cấm vận, nó sẽ hạn chế mọi giao thông, khiến giá dầu tăng vọt. Các hãng tàu có hệ số điều chỉnh nhiên liệu BAF (phụ phí bổ sung vào cước vận chuyển để bù biến động giá nhiên liệu), do đó các nhà nhập khẩu cà phê sẽ chịu chi phí vận chuyển tăng do mức BAF cao hơn”, ông giải thích.
Tại thời điểm đăng tin, một số nguồn thông tin đưa tin về thỏa thuận ngừng bắn giữa Iran và Israel, dù tình hình vẫn đang diễn biến và cần được theo dõi sát sao.
Phòng Thương mại Quốc tế ước tính vận tải biển chỉ đóng góp 0,04 USD vào giá một tách cà phê 3,40 USD. Tuy nhiên, đối với các nhà nhập khẩu và rang xay hoạt động trên quy mô lớn hơn, tác động có thể rất đáng kể.
